Store Dalasjø

Store Dalasjø

Du står no på Tverrfjell-stigen over Lundahaugen, med utsikt mot Lundadalsmunningen med Flatmoen og Gjeitryggen i sør.

Isen smeltar

I siste istid låg det ei iskappe på 2000 meter over Skjåk. Skjåk smelta fram for om lag 10.000 år sia. Fyrst rann vatnet mot vest. Seinare når breane smelta ned til ei høgde under fjellovergangane mot vest, rann vatnet mot aust. Elvene og breane forma dalane og la tidvis opp grus og sand i delta eller grus og stein i morenar, ettersom breane trekte seg attende.

Isdemning

I midtre delar av Gudbrandsdalen ved Vinstra-Ringebu, låg det att ein stor brekul over ei lang periode. Bak brekulen danna det seg ein stor bresjø som strakte seg opp heile Gudbrandsdalen til Lesjaskogsvatnet og oppover Ottadalen til 635 moh i Skjåk. Vatnet har seinare fått namnet Store Dalasjø. Store Dalasjø rann ut over Lesjaskog og ned Romsdalen.

Strandliner

Strandlinene for Store Dalasjø finn vi att ved Aura, Roen, Aursjovegen og med eit breelvdelta ved Pollmoen i Skjåk. Strandlinene er opptil 10 meter breie terrassar i terrenget. Det er funnet liknande terrassar på om lag same høgde i Vågå, Nord-Sel, Dovre og Lesja. Det styrkar teorien om Store Dalasjø, men det har også vore hevda at det var fleire bredemte sjøar i området.

Gjeitryggen

Flatmoen og Geitryggen

Det er to terrasser i munninga på Lundadalen som er monaleg større. Den øvste ligg på 635 moh. Seinare smelta breen i hovuddalføret meir ned, og Skjøli laga eit nytt delta ut i vatnet 40 meter lågare.  Begge terrassane er heilt flate oppå, og dei er restar av breelvdeltaet som har fylt heile munninga av Lundadalen. Tjukkleiken på breelvdeltaet er 100 m. Terrassane ligg på båe sider av dalen, berre gjennomskåre av Skjøli i eit djupt gjel ned til berget. På vestsida av dalen ligg Flatmoen med eit stort grustak i dag. Lenda har greidd å skylle vekk det meste på austsida av munninga. Den randa som er att av terrassen, heiter Geitryggen.

Lundahaugen

Finmateriale som silt og kvabb finn vi på båe sider av Ottaelva på jordene til Forberg og Hole og i Lundahaugen ved Ofossen på 410-430 moh. Lundahaugen har lagdelt kvabb over ei bottmorene med eit lag støypesand på toppen. Det kan tyde på at Store Dalasjø også låg på eit lågare nivå i dalbotn ein periode.